Кор надеяыд сӧмын ас вылад

Татшӧм йӧз йывсьыс шулӧны: на вылын пӧ муыс кутчысьӧ. Чилимдін районысь фермер Николай Дмитриевич Поздеев шондікӧд чеччӧ да вой шӧр кадӧ водӧ. Сылы некор дыр узьнытӧ, сы ыджда овмӧснад уджыс юр выв тыр, торйӧн нин гожӧмнас. Оз ӧд весьшӧрӧ шулыны, оз пӧ сӧмын тувсов, но и гожся луныд во гӧгӧр вердӧ. –Николай Дмитриевич, ӧні тіян овмӧсныд крепыд. Дерт, эз век вӧв тадзи. Эн повзьӧй босьтчыны фермеравны? Ӧд 1990-ӧд воясӧ видз-му овмӧсын ёна сьӧкыд вӧлі мырсьыны: совхозъяс киссисны, а сиктсаяс унаӧн кокньыдджык олӧм корсьны муналісны карӧ. –Чайта да, сьӧкыд олӧмыс и ышӧдіс менӧ лоны фермерӧн. Кор надеяыд сӧмын ас вылад – сэки китӧ кресталӧмӧн пукавны он кут. Таӧдз ме уджалі Усинскын электрикӧн, но век вӧлі окота босьтчыны асшӧр уджӧ, ӧд быдмылі крестьянинлӧн семьяын. Та вӧсна и локті сиктӧ. –Бать-мамыд эз сувтны паныд? Сэки ӧд унаӧн зілисны мӧдӧдны челядьсӧ карӧ, сиктын уджтӧ сьӧкыд вӧлі корсьны да. –Миян семьяын му выв уджтӧ век пыдди пуктывлісны. Но кор менам чужис мӧвп лоны фермерӧн да босьтны техника ньӧбӧм вылӧ ыджыд кредит, батьӧй пыр жӧ ӧлӧдіс менӧ таысь. Сиктад удждон вылад некор эг овлӧй, а сэки ме вель ыджыд сьӧм вӧлі кӧсъя босьтны. –И век жӧ эн кывзысьӧй батьыдлысь? –Эг. Ньӧби выль «Беларусь», гоз-мӧд во мысти босьті нӧшта ӧтиӧс. Надзӧникӧн содіс и гӧран-кӧдзан техника. Ставыс кӧ артмас, регыдъя кадӧ агролизинг отсӧгӧн мӧвпала выльмӧдны нин техникасӧ, унджыкыс ӧд Сӧвет кадӧ вӧчлӧм на. –Ёна-ӧ вежсис сійӧ кадсяньыс овмӧсаныд уджыс? –Медводдза кадсӧ зэв сьӧкыд вӧлі. Унатор вӧлі гӧгӧрвотӧм: кыдзи босьтны бур урожай, ньӧбны техника, мынтыны кредит да мед нӧшта на эн коль бӧръя гачтӧгыд. Бур, отсасисны семьяӧй, рӧдвужӧй, ёртъясӧй. Таысь налы зэв ыджыд аттьӧ, эскисны меӧ да сьӧкыд кадӧ эз кольны ӧтнамӧс. Ӧні отсасьысьыс унджык, уджалӧны ме дорын сиктсаяс, а гожся каникул дырйи сьӧм нажӧвитыштны волӧны весиг школаын велӧдчысьяс да студентъяс. –Кутшӧм мытшӧдъяс ковмис венны кок йылад сувтігӧн? –Медводдза кадсӧ оз вӧлі тырмы муыс, унасӧ эз сетны да. Быдта вӧлі сӧмын картупель, а кор артмис босьтны кӧртымӧ видзьяс, пыр жӧ лӧсьӧді куканьясӧс. Найӧс быдтылі ассьым челядьӧс моз, луннас дасысь вӧлі лэччыла гидӧ видзӧдлыны, ставыс-ӧ лючки-ладнӧ. Сэки ме вӧлі том морт, унатор на эг тӧд да эг куж. Вочасӧн сюсьмышті, мыйкӧ тӧдмалі небӧгъясысь, мыйкӧ тӧдсаяс висьталісны, велӧдчи и аслам сорсьӧмъяс вылын. Ӧдйӧ гӧгӧрвои, мый, медым нажӧвитны видз-му овмӧсын сьӧм, оз ков подуласьны сӧмын сідз шусяна «дедъяслӧн метод» вылӧ. Медым босьтны ыджыд урожай, донтӧммӧдны ассьыд прӧдукциятӧ, быть колӧ вӧдитчыны выль техникаӧн да бур тӧдӧмлунӧн. Сійӧ ӧд сӧмын йӧз сёрни, мый фермерлы колӧ тулыснас кӧдзны, арнас урожай босьтны, а тӧвнас донаджыкысь вузавны. Збыльвылӧ кӧ, колӧ водзвыв ставсӧ артыштны да мӧвпыштны, верман-ӧ инавны ассьыд быдтӧмтортӧ. Но век ковмӧ мыйкӧ вежны, мыйсюрӧ содтыны-чинтыны. Сэсся и кутшӧм на поводдяыс лоас, ыджыдӧс-ӧ урожайтӧ босьтан. Та кежлӧ водзвыв дасьтысьны он вермы. –Тіян серти, мый оз тырмы ӧнія фермеръяслы? Му? Государствосянь отсӧг? Гашкӧ, сідз шусяна конкуренция «джагӧдӧ» налысь овмӧснысӧ? Унаӧн ӧд видлӧны вӧдитны видз-мутӧ, но шоча кодлӧн артмӧ зумыда сувтны кок йылас. –Чайта да, колӧ корсьны ассьыд места. Совхозъяс киссисны, да ӧні муыд тырмымӧн. Веськыда кӧ шуны, гӧрны да ытшкыны ӧні некодлы, уна сикт-грездын му-виддзыс эжсялӧма-вӧрсялӧма. Государствосяньыд отсӧгыс тшӧтш эм, ёна кӧ ноксьыны кабалаӧн, позьӧ босьтны субсидия да агролизинг отсӧгӧн ньӧбны кутшӧмсюрӧ техника. Дерт, тайӧ кокньыда оз артмы. Колӧ лоны зільӧн да водзмӧстчысьӧн. Уналы сэсся оз тырмы, рочӧн кӧ шуны, «предпринимательлӧн жилкаыс». Тӧда сэтшӧм йӧзӧс, кодъяс босьтісны субсидия да эз кужны прамӧя вӧдитчыны сьӧмнас. Кодкӧ эз аслас уджӧ босьтчы, кодлӧнкӧ эз тырмы вын-тӧдӧмлуныс. Медым венласьны мукӧд фермеркӧд да инавны ассьыд прӧдукциятӧ, этша мырсьыны-уджавны асывсянь войӧдз. Водзвыв артыштны-мӧвпыштны колӧ, кыдзи пӧртны олӧмӧ ассьыд дум-кӧсйӧмтӧ. Но, ме думысь, медся тӧдчанаыс, медым мортсӧ кыскис му дорас. Фермеръясӧс торйӧн ёна топӧдіс Россиялӧн ВТО-ӧ пырӧм. Выль нормаяс серти скӧттӧ колӧ нуны начкысянінӧ, а туйсьыс да уджсьыс вештысьны аслад зептысь. Миян районын, медым начкыны сюруктӧ, колӧ мынтыны матӧ кӧкъямыс сюрс шайт. А кытысь сиктсалы та мында сьӧмыс? Ӧти кадӧ вӧлі шуӧны, мый фермеръяс вежасны ыджыд сельхозпредприятиеяс. Чайта да, фермеръяс вермасны сӧмын отсыштны кыпӧдны странаын видз-му овмӧссӧ. А государстволы колӧ мӧвпыштны, кыдзи каръясысь том йӧзӧс бӧр ышӧдны локны сиктӧ. –Татшӧм сьӧкыд удж вылад ёна мудзанныд. Кыдзи ті шойччанныд, отпускыд тіян, тыдалӧ, лоас сӧмын тӧвнас? –Со варовита тіянкӧд ӧні и такӧд тшӧтш шойчча. Веськыда кӧ шуны, отпускын эг вӧвлы матӧ кызь во. Но та вылӧ ог элясь. Прӧст кад кӧ вичмылӧ, нырчча ветлыны вӧрӧ либӧ ю дорӧ. Веж сынӧдӧн лолалігӧн да вӧр-ваӧн нимкодясигӧн юрыд шойччӧ. Ог гӧгӧрво йӧзӧс, кодъяс ветлывлӧны ылі суйӧр сайӧ, кор асланым республикаын сэтшӧм мича вӧр-ваыс. –Эмӧсь тіян челядь? Кӧсйӧны-ӧ найӧ восьлавны тіян ордымӧд? –Пиӧй велӧдчӧ Сыктывкарса видз-му овмӧс техникумын. Велӧдчанінсӧ бӧрйис ачыс, эг мырдӧнав сійӧс. Видзӧда да, ме моз жӧ кӧсйӧ лоны фермерӧн. И гӧгӧрвоӧ, мый тӧдӧмлуныд видз-му уджад ёна колана. Чайта, челядьлы аслыныс колӧ бӧрйыны водзӧ олӧмас ордымсӧ, а бать-мамлы оз ков вывті ёна «дӧзьӧритны» ныв-писӧ. Меным зэв нимкодь, мый пиӧй быдмӧ тӧлка мортӧн, век нырччӧ тӧдмавны мыйкӧ выльтор. Велӧдчӧм бӧрас кӧсйӧ ветлыны армияӧ, а сэсся локны чужан сиктӧ – меным отсасьны. Аддза, му вылын уджыс воӧ сылы сьӧлӧм вылас. –Сідзкӧ, он жалитӧй, мый босьтчинныд вӧдитны видз-му овмӧс? –Ылӧдчытӧг вочавидза – ог. Ӧд фермералӧмыд – тайӧ абу профессия, а сьӧлӧмлӧн кӧсйӧм.

"Коми му" газет. Павел КОРОЛЁВ.

Регион: 
Автор материала: